Due to Covid-19, effect in February till mid of May 2020, ACT staff can’t go to communities or have any gathering due to the blocked and ban from the government and local government to gather less then 20 people and we keep social and physical distant. School were close in early of March 2020, Karaoke/KTV, Casino were order to close in April 2020. ACT staff only able to make phone called for interview in collective issue from community and sent out any prevention material for the networks to conduct their awareness at the ground by themselves. Below cases relate to the Covid-19 impact community and especially women. Early of February 2020 after the group of Muslim travel back from prayer in Malaysia and got affect of the Covid-19 via the news, discrimination among faith and ethic were increase, especially the conflict via social media. One of ACT network who are Muslim women also respond affect of these Covid-19 and no one take their small business services due to afraid of Muslim. Below relate affect case of the Covid-19 concern from the communities:
CASE #1: Mr. Oun Mao, 52 years old, Souy indigenous, live in Lgim village, TrapangChor commune, Oral district, KampongSpeu province, Cambodia. His education at grade 5, married with the same Souy indigenous lady at the same province with 3 children; he is the main support for the whole family. His house made from wood surrounded by cannel flow Oral mountain. His is working for Sugar Can company own by Chinese business by clear the grass or put fertilizer, harvest or plant sugar cane, he make money 4.50USD per day which working from 8:30am till 8:00pm. Out of this job early in the morning before go to company he went to the pond for fishing for sell or cooking. During this Covid-19 times he feel afraid of infection but he still force himself to work due to government announce not allow to stop working event it’s take risk as if he not go to work during this time he will face no job to do in the future and this job is daily work that required him to work 7 days a week if sick and want to have break he will have no income to feed the family, if he break or sick leave during working the company not hire him any more so event sick. During this Covid-19 time, everything increase price and his business can’t run well seems no people to buy. After Khmer New Year in mid of April the company has no job to do. He so worried, he think if this Covid-19 still going on like this he doesn’t know how it will be and if his family get ill that will be more serious as now no proper hospital while no income and the safety of his family. Cambodia government has no strategic to survive such poor at remote people. He suggested how he and family able to have income, he and family so stressful and feel not calm due to such concern for family no proper food to eat, sole few value stuff he has few no one buy it. At this moment he don’t know what to do looking for job to do but not possible at this moment, looking for support but seem don’t know who will support his family as turn to other neighbor of him, there were many family facing the same problem as him. Seem no one help each other at this moment.
CASE #2: Mr. Em Chan Trea, 38 years old, Kuy indigenous, lives in Kampong Rotes village, Beoung Char commune, Sambo district, Kratie province, Cambodia. Married with a lady having 2 children live in cottage 4m x 6m. He is farmer, raise poultry, and collective shell from Mekong river for selling to feed his family. He makes income 2USD per day. Out of his work when there is development the road he and his wife go to dig the soil for road make 6USD per day and this job has no every day and since Covid-19 all this investment plan was stop and he has no extra job to do with can’t sell his shell make from river seem no one buy as market is quiet he make from that for only feed the family. He used to get education by grade 12 that because at that time he is monk so he got chance to study with this grade. With this current situation he has no income only make by fishing, he is so worry if one of his family members got sick he has no money at all to pay doctor. He lent money from Micro-Finance 300USD since April 2019 for his two sons cure as they got sick of dengue and he able only pay for the interest 3%, for the whole lent he still not able to pay back to Micro-Finance 300USD, if the Micro-Finance insists for pay back all he has to sell his cattle, if so he can’t have cattle to make the rice field to feed the family. He and family willing to work as construction the road or work nearby home town but seem no job to do. He plan to work in Thailand but the local government not allow going and all border are close due to Covid-19. Now he has no hope, no future to think of how to do as no way at all.
CASE #3: Ms. Sou Chai Ya, 23 years old, lives at Damrei village, Beoun Char commune, Sambo district, Kratie province, Cambodia. She studied only grade 9 due family require her to work support her family as her father got sick sleep only on bed. She force herself to stop study for help her mom to make money boiling shell for sell. She and her mother have to responsible on whole family with 5 members. As four year ago before her father got sick, was lent Micro-Finance 3,000USD for build house and till now not able to pay back. Recently Royal Government of Cambodia announce to Micro finance not to take interest but in the reality, Micro-Finance still go and ask for pay back the interest and the lent money on time without exception. With Covid-19 crisis she can’t make profit as people don’t spend money easily at this time, if the situation still likes this, she doesn’t know how to do as she has to pay for medicine for her father, food for family and pay back the Micro-Finance. At this moment no job, no business, no income, she don’t know what to do, so worry! She wishes if there is job that make more money to pay the Micro and feed the family to survive that would be relief. Who can help in such situation? How to do?
In general situation, in February during the Do No Harm Training in early of February ACT staff had instructed on how to avoid and protect from Covid-19 effect. Later on in end of March 2020, RGC ban not to gather people at communities so ACT had been doing online and phone call for communities conduct their own activities and support them respond to Covide-19 education. Later on we had conduct survey collective idea of the target network concern during Covid-19 below is their concern and suggestion:
Concern:
- Economic concern (no income, debt issue losing land and house)
- Health concern (miss trust on the current health center or hospital)
- No money to pay back to Micro-Finance
- Lost job, No work to do
- Worry of loss their property or land
- Insecurity in the country
- Worry of their family member affect by Covid-19
- Close down the village/province
- Watch the new coming in the villages
- No gathering not worship at temple/church/mosque
- No protection equipment (buy food is the most important then Alcohol, Mass….)
- Stress and Domestic violence
Mentality Affect: get involved 50 pax among the partners in attending any gathering
- 46% respond afraid to join activities or gathering.
- 54% they fell they can join any gathering activities but the local authority is restricted, with spy observe from village governor to watch.
The effects:
- Afraid each other as we don’t know they have Covid-19 or not
- Social/physical distant, no one able to help each other when one fall down or sick
- Can’t join any activities in society, no school, ….
- Economic of each family especially the poor and those who lent Micro-Finance
- Facing lost their house or land and property due to debt
- Harvesting their plantation no one buy can’t sell out
- Close all boarder, food increase price
- Loss income, loss work
- Community conflict can’t deal properly
- Discrimination of Muslim and mistrust
- Domestic violent increase drinking
- Mistrust at the hospital services
Suggestion:
- Have job and work to do
- Food and stuffs security
- Have money to pay back to bank
- Communities small business must be support
- Communities produce must be support
- Have enough support to families
- Physical support must be take action to the poor
- Health care must be honestly support
- Protection material supply must be provide (Soap, ….)
- Security must be protected well
- Other community issue/problem no action taken and it became the illegal person to take their action that increase the frightening.
Link join regional concern in Covid-19 impact the people.
នៅដើមឆ្នាំ២០២០នេះ ប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវបានលើកទឹកចិត្ដដោយរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការរក្សាអនាម័យប្រចំាកាយ ដោយសារការរាតត្បាតជាសកលនៃមេរោគកូវីដ១៩។ បើទោះជាប្រទេសកម្ពុជាពុំទាន់មានការរាតត្បាតជាសហគមន៍ តែរាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចបិទសាលារៀនបណ្ដោះអាសន្ន និងលើកទឹកចិត្ដកុំឱ្យចេញទៅទីសាធារណៈដែលមានមនុស្សច្រើន បើពុំចាំបាច់ ដើម្បីចូលរួមទប់ស្កាត់ការឆ្លងនៅមេរោគកូវិដ១៩។
ក្រោមការគាំទ្រថវិកាពី ទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រោប់អភិវឌ្ឍន៍អន្ដរជាតិ អង្គការក្រុមការងារដើម្បីដោះស្រាយ ទំនាស់ (ក.ដ.ទ) តាមរយៈគម្រោង រួមគ្នាដើម្បីគាំទ្រសិទ្ធស្រ្ដី នៅថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ បានរៀបចំ អបអរសាទរ ខួបលើកទី១០៩ ទិវាអន្ដរជាតិនារី ៨មីនា និងវេទិកាសាធារណៈក្រោម ប្រធានបទ៖ “មានសន្ដិភាព មានការលើក កម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ”។ កម្មវិធីនេះត្រូវបានរៀបចំឡើង ដោយមានការសហការណ៍ជាមួយអាជ្ញាធរស្រុកពេជ្រាដា ព្រមទាំងអង្គការដែនដីមនុស្ស-ហូឡងន៍ ប្រចាំកម្ពុជា ហៅកាត់ TdH ត្រូវបានរៀបចំនៅសាលាស្រុកពេជ្រាដា។ គោលបំណងក្នុងការរៀបចំកម្មវិធីនេះឡើងគឺ ដើម្បីអបអរសាទរទិវាអន្ដរជាតិនារី ៨មីនា និងលើក កម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ បង្កើតបរិយាកាសនៃការចូលរួមរវាងអាជ្ញាធរ ប្រជាពលរដ្ឋ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ព្រមទាំង បង្កើតឱ្យមានកិច្ចសន្ទនារវាអាជ្ញាធរ និងប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីចែករំលែកនូវបញ្ហាដែលជួបប្រទះ។ ក្នុងនោះដែរ កញ្ញា ស្រី សុធាវី នាយិកា អង្គការក្រុមការងារដើម្បីដោះស្រាយទំនាស់ បានចែករំលែកពីអង្គការ គម្រោង និងចំណាប់អារម្មណ៍ ជុំវិញបញ្ហាសិទ្ធិស្រ្ដី ផ្សារភ្ជាប់នឹងទិវាអន្ដរជាតិនារី ៨មិនា។
តាមរយៈគម្រោង រួមគ្នាដើម្បីគាំទ្រសិទ្ធិស្រ្ដី ដែលទទួលបានការគាំទ្រថវិកាពី ទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រោប់អភិវឌ្ឍន៍អន្ដរជាតិ អង្គការក្រុមការងារដើម្បីដោះស្រាយទំនាស់ (ក.ដ.ទ) បានរៀបចំ វគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលគ្រូបង្គោលទៅក្រុមកសាងសមត្ថភាពសហគមន៍ (CCBT) ស្ដីពី “ភាពជាអ្នកដឹកនាំឆ្ពោះទៅរកសមភាពយេនឌ័រ” ដែលជាសកម្មភាពមួយ ក្នុងចំណោមសកម្មភាពចំបងៗរបស់គម្រោងនេះ។ វគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលនេះបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី ២៨ ដល់ ថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ នាខេត្ដមណ្ឌលគិរី ដែលបណ្ដុះបណ្ដាលដល់ក្រុមអ្នកកសាងសមត្ថភាពសហគមន៍ចំនួន ២៦រូប ក្នុងនោះមានស្រ្ដីចំនួន ២១នាក់ ក្នុងគោលបំណង៖ ពង្រឹងសមត្ថភាពក្រុមកសាងសមត្ថភាពសហគមន៍ ស្វែងយល់ពីភាពជាអ្នកដឹងនាំពីក្នុងខ្លួន ទស្សនទានយេនឌ័រ និងការសម្របសម្រួល ព្រមទាំងរៀបចំផែនការបន្ទាប់ជាមួយពួកគាត់។ ក្នុងដំណើរការនៃវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលនេះមាន ការបង្ហាញពីអង្គការ គម្រោង និងតួនាទីរបស់ CCBT ដោយសង្ខេប ការស្វែងយល់ពីតួនាទី និងភាពជាអ្នកដឹកនាំខាងក្នុង ដែលអាចអនុញ្ញាត្ដឱ្យសិក្ខាកាមបានស្វែងយល់ពីខ្លួនឯង តួនាទីដែលខ្លួនមានរាល់ថ្ងៃ ហើយតួនាទីណាដែលគាត់ពេញចិត្ដ និងតួនាទីណាដែលគាត់គិតថាវាជាបន្ទុក។ បន្ទាប់ពីលេងល្បែងតួនាទី និងធ្វើការឆ្លុះបញ្ចាំង យើងសង្កេតឃើញថាតួនាទីដែលស្រ្ដីភាគច្រើនគិតថាវាជាបន្ទុកដ៏ធ្ងន់សម្រាប់គាត់គឺ តួនាទីជាមេផ្ទះ។ មេរៀន ភេទ និងយេនឌ័រ អាចឱ្យគាត់ចែកដាច់ថាអ្វីជាភេទ និងអ្វីជាយេនឌ័រ ព្រមទាំងទទួលស្គាល់ថា យេនឌ័រអាចប្រែប្រួលតាមកាលសម័យ បរិបទសង្គម និងផ្នត់គំនិត។ តាមរយៈមេរៀននេះពួកគាត់មានការពិភាក្សាច្រើន និងភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលដែលភាពខុសគ្នារវៀង បុរស និងស្រ្ដី ដែលយើងអាចកំណត់ថាជាបុរស ឬស្រ្ដីតាមរយៈភេទ គឺតិចបំផុត ហើយអ្វីដែលសង្គមកំណត់ និងរារាំងការសម្រេចចិត្ដ ព្រមទាំងការលូតលាស់របស់បុរស ឬស្រ្ដីគឺមានច្រើនហួសប្រមាណ។ វិភាគផលប៉ះពាល់នៃផ្នត់គំនិតយេនឌ័រ អាចជួយអោយអ្នកចូលរួមឱ្យចេះវិនិច្ឆ័យពីផលប៉ះពាល់នៃផ្នត់គំនិតយេនឌ័រ ហើយដោយសារមូលហេតុទាំងនេះហើយទើបយើងត្រូវផ្លាស់ប្ដូរផ្នត់គំនិត។ វិភាគផ្នត់គំនិតយេនឌ័រ ជួយឱ្យគាត់បានស្វែងយល់ពីផ្នត់គំនិតដែលគាត់មាន និងផ្លាស់ប្ដូរវាតាមរយៈមេរៀនដែលគាត់រៀនហើយ។ មេរៀននេះដែរ ក៏អនុញ្ញត្តឱ្យពួកគាត់ធ្វើការតស៊ូមតិ លើកឡើងនូវផ្នត់គំនិតដែលឱ្យឃើញច្បាស់ ទទួលស្គាល់ និងកែប្រែ។
កិច្ចប្រជុំបណ្តាញប្រចាំឆ្នាំរៀបចំដោយគម្រោងកសាងសន្តិភាព និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសន្តិភាព ក្រោមប្រធានបទ ភាពជាតំណាង នៅសារៈមន្ទីរសន្តិភាព ខេត្តបាត់តំបង ដោយមានអ្នកចូលរួម៨០នាក់ មកពី៩ខេត្ត ក្រុង។ គោលបំណងផ្តល់ឳកាសក្នុងការចែករំលែកពីសមិទ្ធិផលកន្លងមកនិងឆ្លុះបញ្ចាំងពីការសហការនិងរៀបចំផែនការសម្រាប់ឆ្នាំ២០២០២។
យុទ្ធនាការ ១៦ថ្ងៃ បំពាក់បូ ស ប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើហិង្សាលើស្រ្ដី និងក្មេងស្រី និងអបអរសាទរទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ បានប្រារព្វឡើង នៅថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ តាមរយៈគម្រោង រួមគ្នាដើម្បីគាំទ្រសិទ្ធិស្រ្ដី ដែលទទួលបានការគាំទ្រថវិកាពី ទីភ្នាក់ងារ សហរដ្ឋអាមេរិកសម្រោប់អភិវឌ្ឍន៍អន្ដរជាតិ ។ គោលបំណងបញ្ជ្រាបនូវខ្លឹមសារនៃការបៀតបៀនផ្លូវភេទ និងស្វែងរកយន្ដការពីអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។ កម្មវិធីនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅវិទ្យាល័យជ្រោះប៊ូស្រាស្ថិតនៅក្នុងស្រុកពេជ្រាដា ខេត្ដមណ្ឌលគិរី ដោយមានកិច្ចសហការណ៍ពីខាងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន រួមមាន៖ តំណាងកិច្ចការនារីស្រុក ថ្នាក់ឃុំ ថ្នាក់ភូមិ នគរបាល និងសាលា ព្រមទាំងមានការចូលរួមពីសហគមន៍ក្នុងមូលដ្ឋាន យុវជន អាជ្ញាធរ និងភាគច្រើនជាសិស្សសាលា។ ថ្លែងបើកដោយ កញ្ញា ស្រី សុធាវី នាយិការនៃអង្គការ ក.ដ.ទ ពីប្រវត្ដិ និងហេតុនៃការប្រារព្វ ទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្ដរជាតិ។ សំនួរ ចម្លើយ ទាក់ទងនឹងយុទ្ធនាការបូ ស និងទិវាសិទ្ធមនុស្សអន្ដរជាតិ ត្រូវបានអ្នកចូលរួមសួរនិងត្រូវស្ទើរតែគ្រប់សំនួរ។
នៅថ្ងៃទី២១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩ អង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា ដែលធ្វើការកសាងសន្តិភាព បានសហការណ៍គ្នា ប្រារព្ធទិវា សន្តិភាពពិភពលោកនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ដោយមានអ្នកចូលរួម ប្រមាណ៣៥០អង្គ នាក់។ ជិតមួយទស្សវត្សបានសង្កេតឃើញ ជារៀងរាល់ឆ្នាំមានការបើកចំហរក្នុងការអនុវត្តសន្តិភាព និង ដំណើរការណ៍នៅក្នុងប្រទេស ដើម្បីពង្រឹងពីគោលគំនិតនៃ សន្តិភាពនៅក្នុងប្រទេស ព្រមទាំងលើកទឹកចិត្តក្នុងការមានការ ប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ឆ្ពោះទៅរកការអនុវត្តជាសកម្មភាពជាក់ស្តែងឆ្លើយតបនិងសន្តិភាព តែការអនុវត្តជាក់ស្តែងនៅមានការងារជាច្រើន ដែលត្រូវ បំពេញនិងជម្រុញដល់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការអនុវត្តប្រកបដោយតម្លាភាពនិងនិតិរដ្ឋ។ សន្តិភាពជាបំណងប្រាថ្នាទូទៅសម្រាប់មនុស្សជាតិជុំវិញពិភពលោក។ គោលដៅអភិវឌ្ឍចីរភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ គោលដៅទី ១៦ ផ្តោតសំខាន់លើការរក្សាសន្តិភាព និងអភិវឌ្ឍន៍មិត្តភាពក្នុងចំណោមមនុស្សជាតិ។ ដើម្បីរំលឹកនិងពង្រឹងគំនិត សន្តិភាពទាំងថ្នាក់ជាតិនិងពិភពលោក សន្និបាទទូទៅនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ឆ្នាំ១៩៨១ បានប្រកាសដាក់ថ្ងៃទី២១ ខែកញ្ញា ជាទិវាសន្តិភាពពិភពលោក ហើយប្រធានបទពិភពលោកឆ្នាំនេះគឺផ្តោតទៅលើ 
គម្រោងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសន្តិភាពបានចូលរួមវេទិកាប្រជាជាតិអាស៊ាន ពីថ្ងៃទី១០ ដល់ ១២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩នៅប្រទេសថៃ ដោយមានអ្នកចូលរួមប្រហែលជា១០០នាក់មកពីប្រទេសអាស៊ានទាំង១០ និងទីម័រផងដែរ។ ប្រធានបទឆ្នាំនេះគឺផ្តោតលើ មនុស្សជាតិនាំមុខ ចលនាយុត្តិធម៌សន្តិភាព សមភាព ប្រជាធិបតេយ្យចីរភាពនៅក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ដោយមានប្រធានបទ៧ផ្សេងទៀតក្នុងការផ្តោទៅលើវិស័យនានាដែលអាចឆ្លើយតបសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍនៅអាស៊ី ដូចជាៈ